Fysiotherapie bij bekkeninstabiliteit na zwangerschap

Bekkeninstabiliteit betreft een instabiel gewricht in het bekken, aan zowel de voorkant als de achterkant. Het achterste gewricht bevindt zich bij het stuitje, terwijl het voorste gewricht zich op het schaambeen bevindt.

Wanneer een van deze twee gewrichten te veel beweegt, wordt dit aangeduid als bekkeninstabiliteit. Het ontstaan van bekkeninstabiliteit kan problemen veroorzaken wanneer de bekkenbanden en/of het gewricht ontstoken raken door deze instabiliteit, of wanneer de spieren niet in staat zijn de compensatie aan te kunnen.

Het hebben van een instabiel bekken leidt niet noodzakelijk tot pijn. Tijdens de zwangerschap is het zelfs noodzakelijk dat het bekken instabiel wordt, zodat een kindje door het bekken naar buiten kan passeren.

Pijn bij bekkeninstabiliteit kan zich zowel aan de voorkant als achterkant bevinden. Ook pijn bij het stuitje is kenmerkend. Pijn kan worden veroorzaakt of verergerd door lopen, omdraaien in bed of het beginnen met lopen en na een langere tijd zitten. Naast pijn is er soms een instabiel gevoel bij het staan op een been.

Wat gebeurd er met het bekkengewricht?

Tijdens de bevalling moet een kind door een nauw uiteinde van het bekken naar buiten. Dit is precies op de plek waar twee delen van het bekken samenkomen. Tussen deze twee delen van het bekken zit een soort kraakbeenachtige substantie (genaamd: “symfyse”) die zorgt voor een zeer geringe beweeglijkheid van het bekken.

Om de bevalling te vergemakkelijken maakt het lichaam de symfyse wat soepeler, zodat de twee delen van het bekken vlotter kunnen bewegen en er meer ruimte ontstaat voor het kind om naar buiten te komen. Dit proces wordt mogelijk gemaakt door het zwangerschapshormoon “relaxine”.

Wanneer de twee delen van het bekken tijdens de zwangerschap erg los van elkaar zitten, spreekt men van “symfysiolyse”. Door de versoepelde symfyse kunnen de bekkenstructuren ook na de zwangerschap meer van elkaar bewegen, maar dit herstelt zich met de tijd.

Wanneer geeft bekkeninstabiliteit klachten?

De pijn in het bekken kan de volgende oorzaken hebben: 

• Een scheurtje in de symfyse
• Een geïrriteerde/ontstoken symfyse
• Overbelasting van de spieren rondom het bekken door compensatie
• Rectus diastase

Het weker worden van het bekken is in eerste instantie functioneel. Als de bevalling moeizamer verloopt dan verwacht, kan het voorkomen dat er op de geboorteafdeling van het ziekenhuis tegen-druk wordt uitgeoefend op het bekken. Wanneer dit gebeurt, kunnen de twee delen van het bekken nog verder van elkaar verschuiven dan normaal, wat in sommige gevallen kan leiden tot een scheurtje of irritatie in het symfyse.

Een andere factor die klachten kan veroorzaken, is de overbelasting van de omliggende spieren. Wanneer het bekken meer bewegingsruimte heeft, moeten de omliggende spieren dit compenseren. Als deze spieren hier niet sterk genoeg voor zijn, kunnen ze overbelast raken. Dit is begrijpelijk als je bedenkt wat de spieren allemaal moeten opvangen tijdens de zwangerschap.

Deze overbelasting resulteert vaak in pijn rondom het bekken, in de lage rug en bilregio. Ook rectus diastase, of kortweg “diastase”, kan zorgen voor verminderde stabiliteit van het bekken. Bij diastase worden de buikspieren verslapt en uitgerekt, waardoor de buik bol kan worden om ruimte te creëren voor het kindje tijdens de zwangerschap. Ook dit is volkomen normaal en noodzakelijk.

Wanneer de buikspieren te slap en uitgerekt worden, kan het lichaam het bekken niet meer effectief stabiliseren, waardoor je ‘hangt’ in het bekken. Het hangen in het bekken kan leiden tot ontstoken gewrichtskapsels en banden.

Wat vermindert de klachten?

Een goede houding, adequate stabiliteit, en het vermijden van overmatige belasting op het bekken kunnen de klachten aanzienlijk verminderen. Goed getrainde omliggende spieren kunnen bekkeninstabiliteit compenseren, wat resulteert in verminderde pijn.

De kracht in het bekkengebied wordt vaak aangeduid als “core stability”. Bij een goede core stability schuiven de twee delen van het bekken minder ver uit elkaar, wat leidt tot minder irritatie en dus minder pijn.

Sterke core stability zorgt ervoor dat spieren minder intensief hoeven te werken, waardoor overbelasting minder snel optreedt. Zowel tijdens als na de zwangerschap is het trainen van de ‘core’ een effectieve manier om de stabiliteit in het bekken te vergroten.

Het trainen van core stability heeft geen negatieve invloed op de bevalling en kan tot de laatste weken worden uitgevoerd. Let er echter op dat je niet de rechte buikspieren traint, aangezien deze geen ‘core’ spieren zijn en juist moeten verslappen voor de bevalling.

Het verbeteren van de houding kan de klachten van bekkeninstabiliteit aanzienlijk verminderen. Een correcte houding is actief, waarbij je niet ‘hangt’ in je rug en bekken, zowel bij het lopen, staan als zitten.

Het gebruik van een bekkenband of tape kan op een passieve manier stabiliteit bieden. Hoewel dit op korte termijn een goede oplossing kan zijn, is het op de lange termijn minder effectief omdat het leidt tot een verzwakking van het eigen stabilisatie vermogen van de spieren.

Het lichaam hoeft namelijk minder actief te stabiliseren door de passieve ondersteuning, waardoor het lui en verzwakt kan worden. Voor enkele weken kan deze oplossing echter pijnverlichting bieden. Ons advies is om een fysiotherapeut te raadplegen voor een beoordeling of passief stabiliseren een goede optie is voor jou.

Wat onderzoekt de fysiotherapeut?

Wij voeren een grondig onderzoek uit om vast te stellen of de bekkendelen meer van elkaar kunnen bewegen dan normaal. Dit omvat een gesprek waarin we de klachten bespreken die mogelijk verband houden met bekkeninstabiliteit.

Vervolgens voeren we een diagnostisch onderzoek uit waarbij het bekken gemobiliseerd wordt. Mobiliseren betekent hierbij dat de fysiotherapeut het ene deel van het bekken vasthoudt en druk uitoefent op het andere deel.

Op deze manier kan worden beoordeeld of de beweeglijkheid groter is dan normaal. Daarnaast kan de fysiotherapeut een echo maken om te kijken of de symfyse beschadigd is. Tot slot wordt onderzocht hoe het gesteld is met de core stability. Wij beoordelen hoe goed je in staat bent om je bekken te stabiliseren met behulp van je spieren.

Welke behandeling past bij bekkeninstabiliteit?

Om de pijn te verlichten kan de fysiotherapeut “fricties” geven op spieren die spanning geven aan de bekken.

Deze fricties zijn pijnverlagend maar zullen niet het probleem zelf verhelpen. Wanneer het symfyse, gewricht en kapsel is beschadigd, herstelt dit nog het eerste jaar. Wanneer het langer dan een jaar geleden is gaat dit gewricht helaas niet meer vanzelf herstellen. Gelukkig kan er wel een situatie gecreëerd worden waarbij de instabiliteit gecompenseerd wordt.

Behandeling van een bekkeninstabiliteit in het eerste jaar na de valling

Wanneer het symfyse gescheurd is, is het noodzakelijk om de bekkendelen zo snel mogelijk te fixeren door middel van een bekkenband. Een bekkenband houdt het bekken passief op zijn plaats. Daardoor krijgen het symfyse en de bandjes om het symfyse genoeg rust om te herstellen. Het herstel duurt meestal tussen de 3 en 6 maanden.

Wanneer er voldoende herstel heeft opgetreden is het tijd om stabiliteitsoefeningen te gaan doen. Stabiliteitsoefeningen zorgen ervoor dat de twee bekkendelen minder schuiven waardoor er minder irritatie ontstaat in de bekkenregio.

Hier zijn enkele voorbeelden van oefeningen die kunnen bijdragen aan meer stabiliteit en vermindering van pijn. Meestal worden resultaten zichtbaar binnen 4-6 weken, en na 6 maanden training is het bekken in 90% van de gevallen weer stabiel.

Bekkenbrug, ook wel Hip-thruster

1. Ga op uw rug liggen en trek uw benen naar u toe terwijl u uw voeten op de grond houdt, totdat de knieën een hoek van 90 graden vormen en naar boven wijzen
2. Houd uw voeten op de grond terwijl u uw bekken omhoog brengt naar het plafond. Hierdoor ontstaat een rechte rug en spant u onder andere de bilspieren aan.
3. Houdt deze positie 5 seconden vast en laat vervolgens uw middel langzaam weer zakken.

Superman

1. Ga op uw knieën en handen zitten.
2. Strek uw rechterarm voor u uit terwijl u het linkerbeen ook uitstrekt en houd deze positie 5 seconden vast.
3. Zet uw handen en knieën weer neer en herhaal met de andere kant.

Herhaal bovenstaande oefeningen 10x en doe deze 1x per dag gedurende 3x per week.

Twijfelt u toch nog over de aard van de klacht of de uitvoering van de oefening, dan kunt u altijd een afspraak maken bij een van onze fysiotherapeuten. Zij kunnen u assisteren bij het identificeren van de klacht, een echo uitvoeren en/of u begeleiden bij stabiliteitsoefeningen.